Diem phim

In the Valley of Elah - Một góc nhìn phản chiến

Vân Cầm

Gọi là phim phản chiến nhưng “In the Valley of Elah” bắt đầu như một phim hình sự. Viên trung sĩ già đã nghỉ hưu Hank Deerfield (Tommy Lee Jones đóng) một hôm bỗng nhận tin báo con ông đã từ chiến trường Iraq trở về nhưng lại mất tích ngay trên đất Mỹ. Với kinh nghiệm làm cảnh sát quân sự trong nhiều năm, Deerfield lái xe đường dài đến khu căn cứ nơi con ông đóng quân để tìm con. Phim tiếp tục như một cuộc điều tra tội phạm, với những đầu mối buôn bán ma túy, băng đảng địa phương… Xen kẽ là những đoạn phim ngắn về những ngày con ông đóng quân ở Iraq quay bằng máy điện thoại di động mờ mờ ảo ảo do Deerfield tìm được trong đống đồ đạc con ông để lại. Cảnh sát địa phương cuối cùng tìm ra xác con ông, bị cắt thành nhiều mảnh, nghi ngờ lớn nhất cũng là băng đảng Mexico buôn lậu ma túy mà con ông có khả năng dính líu. Kết cục bất ngờ: con ông bị nhóm đồng đội sát hại vì một lý do không đâu vào đâu; tất cả nhóm lính trong trung đội này đã trở thành con người khác, hoang mang, hung dữ, điên rồ, lạc hướng sau những ngày tháng bị biến thành những cổ máy sát nhân ở Iraq.

Đạo diễn Paul Haggis, người từng đoạt giải Oscar phim hay nhất năm 2005 với bộ phim “Crash” – một bức tranh phức tạp về nạn phân biệt chủng tộc ở Mỹ - nay quay sang đề tài phản chiến. Phim dựa trên hình thức điều tra hình sự, không chỉ để thu hút người xem mà còn là sự điều tra, tự vấn về cuộc chiến Iraq nơi những người lính Mỹ trẻ đánh mất sự ngây thơ của họ qua góc nhìn của người cha từng theo nghiệp lính suốt đời. Các đoạn phim quay bằng máy điện thoại di động bị hỏng, được một tay rành máy móc phục hồi, đã hé mở cho thấy nỗi kinh hoàng của chiến tranh khi lính Mỹ tra tấn tù nhân như một trò đùa, nhấn ga xe tải cán chết em bé vì sợ dừng lại sẽ bị phục kích… Deerfield bị ám ảnh bởi cú điện thoại của con ông khi còn ở Iraq, cầu cứu ông, mong tìm nơi ông sự giải thích cho sự điên rồ của chính mình và đồng đội. Nhưng tất cả chỉ là những tiếng vọng, những hình ảnh chập chờn, như thể đạo diễn muốn tránh nói trực tiếp đến cuộc chiến hay muốn tạo ấn tượng hỗn loạn, mơ hồ như cách nhiều người Mỹ đang nghĩ về cuộc chiến Iraq hiện nay.

Tommy Lee Jones, được đề cử giải Oscar cho nam diễn viên xuất sắc trong bộ phim này, đã đóng trọn vai trò một người cha, một người cựu binh, lần mò theo các dấu vết để tìm con. Người xem theo từng bước chân của ông, không phải để khám phá một vụ án hình sự, mà dấn sâu vào tâm hồn bị hủy hoại của người con, về bi kịch con người ở Iraq. Những nếp nhăn trên khuôn mặt ông dường như ngày càng sâu hơn khi ông dần dà phải chấp nhận thực tế: cuộc chiến ở Iraq đã biến con ông cũng như đồng đội anh ta thành những con người khác, nơi thú tính lấn lướt lý trí. Góc nhìn của một người cựu binh, luôn ủng hộ quân đội Mỹ, càng làm sự thức tỉnh này đau đớn hơn cho ông và cho người xem. Tommy Lee Jones hầu như không dùng thừa lời nói nào trong suốt phim, ngay cả với bà vợ đang chờ tin ở nhà nhưng nỗi đau như chảy ra từ nét nhìn sâu thẳm của ông.

Xen vào phim là một dòng chảy khác, về nữ cảnh sát Emily Sanders (Charlize Theron đóng), bị các đồng nghiệp nam quấy rối, bị ám ảnh bởi một vụ án bạo hành gia đình gây chết người mà lẽ ra cô đã có thể can thiệp. Với sự giúp đỡ của Sanders, Deerfield đã vượt qua sự thờ ơ của cảnh sát địa phương và nỗ lực che giấu sự thật của bên quân đội để tìm ra sự thật về số phận con ông.

Tựa phim có lẽ không phù hợp cho lắm vì Thung lũng Elah là nơi diễn ra cuộc đối đầu không cân sức giữa David và Goliath trong kinh Cựu Ước. Ở đây không có ai là chú bé, không có ai là gã khổng lồ; chỉ có những kẻ vừa là thủ phạm vừa là nạn nhân của một cuộc chiến phi lý. In the Valley of Elah dựa vào câu chuyện có thật cũng là một lính Mỹ trở về từ Iraq và bị đâm chết cách đây mấy năm. Đạo diễn kiêm tác giả kịch bản Haggis đã đổi địa danh, tên tuổi và thêm những chi tiết có thật ông khai thác từ những cựu binh khác để dựng phim này. Haggis cũng là tác giả hay đồng tác giả những kịch bản phim nổi tiếng khác như Million Dollar Baby, Letters from Iwo Jima…

Dòng phim về cuộc chiến Iraq không thành công về mặt doanh thu. Mặc dù được đánh giá cao bởi những nhà phê bình phim ở Mỹ, In the Valley of Elah chỉ thu được 6,7 triệu đô-la, có lẽ vì phim đi ngược lối kết phim có hậu của Hollywood, cũng không phải là loại phim vừa xem vừa nhai bắp rang. Bộ phim “Rendition” cũng chỉ thu về 9,7 triệu đô-la và “Lambs for Lions” cũng thất bại trong phòng vé. Ngay cả phim “Kingdom” chỉ thu về 47 triệu đô-la trong khi chi phí lên đến 80 triệu đô-la. Dù sao, góc nhìn gián tiếp của phim lại thuyết phục hơn, buộc người xem suy nghĩ nhiều hơn so với những phim tương tự trực tiếp khai thác tâm lý suy sụp của cựu binh Mỹ khi trở về cuộc sống bình thường.

Share on Google Plus

About Unknown

Bài viết này được chia sẻ bởi Unknown.