Khi cuộc sống có quá nhiều áp lực với những bộn bề vây quanh, người ta bắt đầu tìm đến những trò giải trí đem lại niềm vui nhẹ nhàng và gần gũi với thiên nhiên như câu cá, làm vườn, đạp xe trên những con đường xanh mát... Nhà ở ven sông, nhưng mình không có thói quen câu cá. Bù lại, mình thích làm vườn.
Dĩ nhiên, nếu quá bận rộn và muốn làm một phát ăn ngay, bạn có thể ra tiệm mua chậu hoa đã nở tưng bừng về chưng cho đẹp nhà. Nhưng có lẽ, thú vui của người làm vườn, từ việc chọn hạt, ươm mầm, bón phân tỉa cành, hàng ngày theo dõi cây con lớn dần lên rồi ra nụ, trổ hoa... là một thứ giá trị tinh thần không dễ gì mua được. Trồng một cái cây từ khi gieo hạt đến lúc thu hoạch giúp chúng ta tĩnh tâm hơn, kiên nhẫn hơn, yêu đời hơn, biết quan tâm và chăm sóc người khác, bởi vì cây cũng giống như con người, biết đón nhận sự quan tâm của chúng ta và đền đáp lại bằng hoa trái, bằng niềm vui đem lại mỗi ngày.
Nuôi dưỡng mầm cây - có thể nói vừa khó vừa không khó. Thực sự không khó khăn gì để cây nảy mầm và vươn lên hàng ngày nếu chúng ta dành cho nó sự quan tâm đúng mức và cả đúng phương pháp nữa. Còn một khi đã không có tình yêu cây cỏ, thì có lẽ lý thuyết nào cũng khó giúp cho cây trưởng thành, đơm hoa kết trái.
1. Chọn hạt giống
Đây là khâu đầu tiên, đòi hỏi bạn phải có một chút lý trí và am hiểu nhiều về điều kiện trồng trọt ở nhà bạn. Cùng ở Việt Nam, nhưng khí hậu mỗi miền mỗi khác; cùng một thành phố, nhưng nhà bạn hướng Tây, nhà tôi hướng Đông; cùng nơi sống và cùng hướng nhà, nhưng nhà bạn có mảnh vườn rộng đầy gió, nhà tôi chỉ có cái ban công bé teo để trồng trong chậu... thì đã làm nên sự khác biệt lớn khi chọn hạt rồi.
Điều tiếp theo cũng rất quan trọng là chất lượng hạt. Một số loài cây thuộc loại dễ trồng thì nhìn chung hạt cứ tuốt trên cây xuống là okie. Nhưng nhiều loại khó trồng hơn thì nên chọn hạt giống của các nhà cung cấp uy tín, có nghiên cứu cẩn thận về việc khai thác và bảo quản. Mình ví dụ: hạt dã yên thảo mình mua ở SG chưa bao giờ lên cây, đến nỗi mình đã từng viết trong một entry rằng DYT không trồng được ở SG, chỉ mua hoa về chưng. Nhưng cũng hạt DYT mình mua ở Mỹ thì lên cây 100%, ra hoa sau 1,5 tháng.
Nhìn chung, hầu hết các loại hoa, rau, cây ăn quả đều thích nắng sáng. Có nắng thì hoa mới nhiều và thắm sắc. Một số loại ưa khí hậu mát mẻ nhưng vẫn phải có nắng. Vì vậy khi mua hạt, bạn cần cân nhắc xem nơi trồng cây của nhà mình có nắng và nhiều ánh sáng không. Ví dụ:
- Cà chua: thích ánh sáng mạnh và nước nhiều. Nếu nhà bạn không có sân, ban công không đủ sáng, trồng cây trong góc khuất bị các bức tường che chắn... thì đừng trông mong gì cà chua sẽ lớn và ra quả nghen. Hầu hết các loại cây rau quả khác cũng thích nắng sáng như dưa leo, khổ qua, bầu bí mướp, chanh dây...
- Hoa dây leo: nhìn chung đều dễ trồng, dễ nảy mầm và nhanh ra hoa. Nếu bạn mới tập tành trồng hoa thì các loại dây leo là một thử nghiệm tốt vì xác suất thành công rất cao. Những loại hoa như morning glory, tóc tiên dây, lan tiêu, huỳnh anh huỳnh đệ, tigôn... đều là những loại dễ lên cây, nhanh lớn, ra hoa nhiều, chỉ cần bạn trồng nơi có nắng sáng và thỉnh thoảng tưới nước, vì vậy ai mà làm cho tụi nó chết được thì thiệt là "tài năng" đó nha.
- Thanh tú, Mexican Petunia, catchfly, cosmos vàng... là những loại cây "đẹp người đẹp nết". Chúng cũng dễ trồng như hoa dây leo và ra hoa triền miên miễn là bạn trồng nơi nhiều nắng. Bạn chẳng cần bón phân gì nhiều, cứ 1-2 ngày tưới nước là okie. Thậm chí đi xa mấy tuần về mấy ẻm hơi heo héo, cho uống miếng nước lại tươi xanh.
- Cosmos lá nhuyễn (đỏ hồng trắng), dã yên thảo, đậu thơm... là những loại hoa nhan sắc kiều diễm nhưng khá "yểu điệu thục nữ". Các em này cần có nắng để da dẻ thêm hồng nhưng lại thích mát để không bị héo úa, đặc biệt làn da các em thuộc loại nhạy cảm nên tránh xa các thể loại côn trùng nhé. Chăm các em phải chịu khó nâng niu một chút. Bù lại, khi các em ra hoa thì bạn sẽ nhận được niềm vui bất tận.
- Tử la lan, thu hải đường, tiểu quỳnh, nhiều loại hoa lan... là các loại hoa ưa mát. Bạn chỉ cần cho tắm chút nắng mai rồi để cây nơi khô ráo, mát mẻ thì cây mới bền.
- Nếu muốn trồng trong nhà, bạn chọn các loại cây lá xanh hoặc vài loại gia vị, dương xỉ... Tuy những cây này chịu bóng song thỉnh thoảng cho ra ngoài phơi sáng chút thì cây sẽ tươi tốt hơn.
Nói chung, chủng loại cây thì nhiều, mỗi loài một đặc tính, mình cũng chỉ là dân làm vườn amateur nên không thể nào biết hết được. Vì thế, khi bạn yêu thích một loại cây nào đó, thì con đường nhanh nhất để tìm hiểu thông tin là hỏi bác Google. :D
2. Chọn thời điểm gieo hạt
Mùa thu gieo hạt
Chờ mầm cây lên
Lá vươn xanh mát
Long lanh sương mềm
Nhìn chung có thể gieo hạt quanh năm, nhưng nếu chọn một thời điểm lý tưởng nhất cho hầu hết cỏ cây thì đó là mùa thu. Thiên nhiên vốn đã mặc định mùa thu quả chín, hạt rơi xuống đất, ủ mầm qua mùa đông, sang xuân thì đâm chồi nảy lộc, cuối xuân ra hoa và sang hè kết trái. Bây giờ, trừ các khu rừng nguyên sinh, cây cối ít nảy mầm tự nhiên mà đều có sự can thiệp của con người. Có sự tác động của khoa học kỹ thuật, tỷ lệ nảy mầm cao hơn, ít bị các "hiểm họa" từ thiên nhiên như gió cuốn hay côn trùng ăn mất hạt.
Hạt cần nhiệt độ ổn định và ấm áp để nảy mầm. Đất đầu xuân thường lạnh, nhưng đất mùa thu lại ấm do vừa trải qua một mùa hè, khí trời lại mát mẻ để mầm cây vừa nhú lên dễ thích nghi. Nếu bạn không đảm bảo được vấn đề khí hậu, tốt nhất nên có biện pháp xử lý hạt hoặc gieo trong các thỏi đất dinh dưỡng vốn đã được nghiên cứu kĩ về nhiệt độ, độ ẩm, dưỡng chất... cần thiết cho hạt nảy mầm.
3. Gieo hạt
Nếu bạn lười, thì cách gieo hạt đơn giản nhất là quăng xuống đất, hoặc cắm hạt xuống đất. Tuy nhiên, gieo kiểu này thì tùy cây và điều kiện sống ở nhà bạn mà tỉ lệ nảy mầm có cao hay không. Có loại rất dễ nảy mầm nhưng bị gió thổi bay hạt, côn trùng tha mất... thì cũng như không.
Vì hạt giống không dễ gì có được nên chúng ta cần cẩn thận hơn một chút. Mình thường gieo hạt trong các khay chia lỗ. Hạt lớn và hạt trung thì mỗi lỗ 1 hạt (cà chua, morning glory, cosmos, tóc tiên dây...), hạt li ti thì mỗi lỗ 2-3 hạt (dã yên thảo, cúc...). Với các loại hạt dễ trồng thì mình chỉ gieo trong đất sạch dinh dưỡng mua ở tiệm cây và đặt khay nơi có nắng mai, không bị mưa tạt vào hoặc gió quá mạnh:
Với hạt khó hơn hoặc quý hiếm thì mình gieo trong các thỏi đất chuyên dụng đặt trong cái lồng ươm mini như thế này:
Trồng kiểu này thì cây khó tính mấy cũng lên. Do chất trồng tốt nên hạt dễ nảy mầm và cây con nhanh khỏe, lại có nắp lồng che chắn nên hạt và cây không bị hư hao hay côn trùng phá hoại. Lúc cần lấy khí trời chỉ việc mở cửa sổ phía trên. Mình đã thử nghiệm thì lên 100% với mọi loại hạt đã trồng, mỗi tội mắc tiền.
Một số kỹ thuật để hạt nhanh nảy mầm, nhất là các loại hạt khó trồng:
- Ngâm nước ấm: Ngâm theo tỉ lệ 2 sôi 3 lạnh qua đêm. Tuy nhiên cần lưu ý là không phải hạt nào cũng ngâm. Mấy hạt nhỏ li ti như dã yên thảo thì không ngâm, hoặc mấy loại hạt basil mà ngâm là nó nở ra cho bạn... pha sinh tố. :D
- Rạch vỏ: Với các loại hạt to và cứng thì nước khó thâm nhập vào bên trong nên cần trợ giúp bằng cách rạch vỏ. Trước hết là ngâm hạt giống trong nước ấm khoảng 1 ngày cho mềm, sau đó xử lý các hạt chìm. Hạt nào nổi thì thử ngâm thêm xem có chìm không, nhưng đa phần đó là các hạt "tịt", có gieo cũng chả lên.
- Ủ lạnh: Những vùng ôn đới do điều kiện tự nhiên có một mùa đông lạnh giá nên hạt khi rơi xuống đất vào mùa thu đều được trải qua giai đoạn ủ lạnh dưới đất sâu trong mùa đông. Ở xứ mình, nhất là phương Nam không có mùa đông, thì với các loại hạt "đỏng đảnh", nên thực hiện thêm khâu ủ lạnh. Cách làm rất đơn giản: đặt hạt trong khăn giấy ẩm rồi cho vào túi zip và đặt ngăn mát tủ lạnh. Mình thì thấy xã hay ủ trong khăn sữa em bé có thấm nước, cất trong hộp nhựa để tủ lạnh. Do xã mình hay trồng mấy loại cây kiểu như ô liu... nên ảnh cẩn thận lắm, còn mình chỉ trồng hoa, rau thông thường nên toàn gieo trực tiếp không hà.
4. Bảo quản hạt giống
Hạt giống có thể để cả năm trời mới gieo trồng vẫn okie miễn là bạn bảo quản tốt. Hãy giữ hạt giống nơi khô ráo và thoáng mát, lý tưởng hơn là đặt vào ngăn mát tủ lạnh (nên gói kín để tránh sáng và tránh ẩm).
Còn bây giờ khoe mấy cái mầm cây iu iu nè:
 |
| Em morning glory này sinh đôi, gieo 1 hạt mà lên 2 cây :) |
 |
| Em cà chua chocolate |
0 nhận xét:
Đăng nhận xét